تاریخچه روانشناسی و جامعه شناسی کودک (sociologuofiran.com)
مفهوم کودکی
- «جین کورتروپ» مینویسد: کودکان به همان اندازه ای که مورد غفلت بوده اند، به حاشیه رانده شده بودند. در واقع کودکان در نظریه و مفهوم پردازی های جامعه شناختی به دلیل موقعیت تابع و تحت سلطه همواره در حاشیه توجه بوده اند.
- کودکان نقشی را که بزرگسالان می خواهند ایفا نمایند و کمتر از آنچه که هستند مورد توجه قرار می گرفتند.
- دلایل توجه به کودکان:
• تحولات پس از جنگ جهانی دوم، توجه سازمان های بین المللی از جمله سازمان ملل متحد و کمیسیون های متعهد آن به مقوله آسیب پذیران جنگ به ویژه زنان و کودکان، کودکان آسیب دیده، سوء استفاده نظامی از کودکان در جنگ، قاچاق کودکان برای فروش در بازار سکس و کار و حتی اعضای بدن، کودکان خیابانی و بی سرپرست و ... را افزایش بخشید.
• توجه نهادها و سازمانها به نهاد خانواده، روابط همسری و زناشویی، مقوله آموزش و تربیت کودک، ازدواج و طلاق، آسیب شناسی خانواده و در نهایت مقوله کودک و کودکی
• حضور بیش از پیش زنان در حوزه های مختلف جامعه شناسی بویژه در غرب و طرح پیگیری مسائل و کودکان و بررسی و نقد نظریه های جامعه شناسی در این خصوص و انجام پژوهش ها و مطالعات مرتبط نیز در این را نقش بسزایی داشت.
• کودکان به عنوان سرمایه انسانی و فرهنگی برای تداوم تمدنی این جوامع در محور توجه قرار گرفت.
• افزایش خدمات بهداشتی، رشد نرخ مهاجرت، بلایای طبیعی و مصائب اجتماعی نظیر جنگ و ... زمینه خروج کودکان از جغرافیای ناامن به جوامع توسعه یافته و امن و تشدید توجه به این مسئله را فراهم ساخت.
• تحولات ساختار خانواده نیز از دیگر مواردی است که زمینه ساز رشد و توجه به مقوله کودکی گردید. رابطه سن سالاری، به جای پیرسالاری به خردسن سالاری تغییر نقش می دهد.
در این میان حضور بیش از پیش زنان در بازار کار و ضرورت نگهداری از کودکان توسط نهادهای جایگزین نقش مادری مانند مهدکودک، مدارس، مراکز بازی و تفریحی مقوله کودکی را بیش از پیش در مرکز توجه قرار دارد.
• کودکان متولد شده در خارج از قاعده ازدواج و وقوع بی سرپرستی سبب ساز اولویت قرارگرفتن مقوله کودکی گردید.
برخی نظریه های جامعه شناختی
- رویکرد سنتی:
در نظریه های سنتی در خصوص کودکی به عنوان یک مرحله در حال گذار به سوی بزرگسالی قلمداد می شود که ماهیت زیست شناختی داشته و می بایست هم سریعاً میسر بزرگسالی را بپیماید.
• مدل دترمینیستی deterministic model: کودک یک تهدید رام نشدنی است که می بایستی از طریق تربیت دقیق کنترل شود. در این مدل دو رویکرد وجود دارد:
الف) رویکرد کارکردگرایی functionalist model
از نظر تالکوت پارسنز، کودکی برای جامعه یک تهدید است و باید متناسب با جامعه پذیری شکل گیرد.
ب) رویکرد بازتولیدی reproductive model
از این نظر کودکان در فرآیند جامعه پذیری با نابرابری فرصت ها و امکانات روبرو شده و لذا از استعدادهای برابری برخوردار نمی شوند و کارکردگرایان به دنبال اعمال سلطه و کنترل بر افراد هستند.
• مدل ساختی consteuctive model: کودک به عنوان یک کارگذار فعال و دانش آموز مشتاق دیده می شود که کودک به طور فعال در ساختن جهان اجتماعی خود و جایگاهش در آن مشارکت می کند.
- رویکرد مدرن:
• از نظر فیلیپ اریس Philip Aries، ایده کودکی با آگاهی از ماهیت خاص کودکی مرتبط است که آنرا از بزرگسالی متمایز می کند.
• از نظر اریس، در رویکرد ساختگرایی اجتماعی، نگرش به کودکی فراتر از نگرش بیولوژیک بوده و همانند سایر چیزها مانند طبقه، جنسیت و قومیت در فرآیند کنش اجتماعی تفسیر شده؛ مورد بحث قرار گرفته و تعریف می شود.
• کودکی به عنوان یک پدیده اجتماعی نگریسته می شود. این رویکرد مبتنی بر سه انگاره بنیان یافته است.
• کودکی در برابر سه مقوله نگرش روانشناختی، نگرش روانکادی و نگرش دوره زندگی قرار می گیرد که مبتنی بر روایت بزرگسالی از جامعه شکل میگیرد.
• از طریق مشارکت فعال در فعالیت های سازماندهی شده نظریه تولید و مصرف اقتصادی، آنان کنشگران فعالی هستند.
• این فقط بزرگسالان نیستند که بر رفتار و فرهنگ کودکان اثر میگذارند بلکه کودکان نیز به نوبه خود با بیان خواسته ها و نظراتشان الگوهای رفتاری بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار می دهند.
• تحقیق درباره کودکی، به تحقیق با کودکان و برای کودکان تغییر جهت داده است.
• به نظر جامعه شناسان فنلاندی، لناآلانن Leena Alanen در نگرش جدید بر خلاف گذشته، کودکی بیشتر ناظر بر آن چیزی است که هست نه آنچیزی که قرار است بشود.
حقوق کودک
- پس از جنگ جهانی دوم، در اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 به تصویب رسید
- در سال 1959 پیش نویس موقتی اعلامیه جهانی حقوق کودک توسط کمیسیون حقوق بشر به شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ارایه گردید و مورد تصویب قرار گرفت که در واقع اساس و بنیاد کنوانسیون حقوق کودک را پی ریزی کرد.
- پیمان نامه حقوق کودک در سال 1989 به تصویب سازمان ملل رسید و در سال 1990 قریب 20 کشور و هم اینک بیش از 190 دولت با امضای خود به اجرای مفاد آن متعهد شده اند. این کنوانسیون با 54 ماده حقوقی در تعریف کودک آورده است.
- تعریف کودک: منظور از کودک افراد انسانی زیر 18 سال است، مگر آنکه طبق قانون قابل اجرا در مورد کودک، سن بلوغ کمتر تشخیص داده شود.
- موارد مورد تأکید در حقوق کودک:
عدم تبعیض جنسی، نژادی، قومیتی و دینی، حق حیات، بقا و رشد؛ احترام به دیدگاه کودک، عدم شکنجه و بازداشت و زندانی کردن کودکان؛ آزادی اندیشه و دین و شرکت در اجتماعات؛ حق تأمین بویژه در موقع بی سرپرستی؛ تأمین اجتماعی، بیمه و بهداشت و درمان؛ آموزش اجباری؛ زبان مادری و تفریح.
کودک آزاری
- بر اساس یک تحقیق انجام شده با همکاری وزارت بهداشت و یونیسف در رابطه با وضعیت کودک آزاری در ایران، حدود 20 درصد از کودکان شش تا یازده ساله و بیش از 9 درصد از نوجوانان 12 تا 18 سال تنبیه بدنی می شوند.
آمار آموزش در ایران
- آموزش به عنوان یکی از مفاد حقوق بشر از زمره مفاد حمایتی و زیرساختی برای پرورش شخصیت و سلامت فکری و روحی آنان است.
- آموزش و سواد برای افراد زیر 18 سال، در کل کشور و قریب 15 میلیون دانش آموز، حدود یک میلیون نفر نیروی فرهنگی شاغل در مراکز آموزشی و 600هزار کلاس درس درکل کشور وجود دارد که متوسط دانش آموز به کلاس درس 30 نفر می باشد.
- پوشش تحصیلی در مقطع ابتدایی 90 درصد، در مقطع راهنمایی 68 درصد و در مقطع متوسطه یا دبیرستان 48 درصد می باشد. به عبارت دیگر 10 درصد کودکان 6 تا12 سال، 32 درصد کودکان 12 تا 15 سال و 52 درصد افراد واقع در سن 15 تا 18 سالگی از امکانات آموزشی محروم مانده و در سال 1375 در فضاهای آموزشی نبوده.
- نرخ بیسوادی در مناطق شهری 14 درصد و در مناطق روستایی 31 درصد است و بر حسب جنسیت نیز 18 درصد زنان شهری و 38 درصد زنان روستایی بیسواد هستند.
- از نظر استانی اغلب استان های مرزی بویژه سیستان و بلوچستان با 43 درصد، کردستان با 32 درصد، آذربایجان غربی با 31 درصد بیسوادی بدترین وضعیت را دارند. وضع زنان استان های محروم نیز بیانگر این است که زنان سیستانی با 52 درصد، زنان کردستان با 43 درصد و زنان هرمزگان با 34 درصد بیسوادی از وضعیت محرومتری برخوردارند.
- دریک نگاه کلی دیگر میانگین سطح تحصیل در جمعیت بالای 25 سال در ایران، 44 سال است که در مقایسه با کشورهای پیشرفته با میانگین 10 سال گویای فقر آموزشی قابل توجهی است.
- حد مطلوب فضای آموزسی 50 درصد کمتر از استاندارد جهانی است.
- فضای حرکتی استاندارد برای دانش آموزان معادل 5/2 متر است که برای کودکان دانش آموز در ایران برای پسر 26 سانتیمتر و برای دختر 17 سانتیمتر است.
- علاوه بر این، 3/13 درصد دانش آموزان معادل بیش از 20 میلیون نفر و 7/15 درصد دانش آموز تهرانی در معرض خطر اعتیاد قرار دارند و سن گرایش به اعتیاد به 13 سالگی یافته است.
کودکان و جامعه
پیشرفت اجتماعی در کودکستان (کتاب روانشناسی کودک/لستر کرو و آلیس کرو)
- بر اثر بازی و همکاری با کودکان همسنش حس عزت نفسش تقویت می گردد.
- توانائی وی برای همکاری اجتماعی هنوز محدود است لکن به بازیهای اجتماعی ابراز علاقه می کند.
- کودکان کودکستان آموزگاران را به منزله جانشینان مادر خود تلقی می کنند.
پرورش اجتماعی در آموزشگاه ها
- وی را باید به تدریج راهنمائی کرد که علاقه اش را از همبازی های خیالی سابقش منحرف کند و داخل واقعیت های اجتماعی با کودکان حقیقی هم سنش گردد. کودکی که قبل از ورود به کودکستان با سایر کودکان همسایه بازی کرده است دوران استحاله از زندگی در خانه به کودکستان را آسان تر طی می کند.
- ابراز صمیمیت هائی میکند که به نظر بالغان کم و بیش نامعقول و افراط آمیز می نماید. فی المثل پدرش را بزرگترین مرد شهر میداند و آموزگارش را لایق ترین از هر آموزگار دیگری میشمارد و کلاسش را بهتر از کلاس های دیگر و آموزشگاهش را عالی تر از هر آموزشگاه دیگر معرفی می کند.
- کودکان شروع به تشکیل گروه هائی برای خودشان می کنند. برخی از این گروه های بازی در آغاز کم و بیش جنبه موقتی دارند. لکن پس از سن نه یا ده سالگی اکثر کودکان میل دارند به عضویت یک باشگاه و یا یک گروه اجتماعی درآیند
- در پایان این دوره کودکان بر حسب ذوق فطری خویش عشق شدیدی به کار معینی پیدا می کنند. اختلاف جنسی که در سایر قلمروهای فعالیت اجتماعی مشاهده می شود و در نوع کارهای ذوقی پسر و دختر مشهورتر و عیان تر می گردد
- هرچه دانش آموز با هوش تر از لحاظ نیروی ذهنی جلوتر باشد عشقش به کارهای ذوقی بیشتر است.
- پسران علاقه شدیدی به تاریخ و علوم نشان میدادند و حال آنکه دختران به موسیقی ابراز رغبت می کردند.
عواملی که در پرورش اجتماعی تأثیر دارند
- عواطف و پرورش اجتماعی:
• کودک با مشاهده دیگران مخصوصاً کودکی که ایده آل اوست می کوشد در همه چیز از او تقلید کند. به ویژه صفات اجتماعی را بیشتر از دیگران کسب میکند.
عدم ثبات و پایداری پدر و مادر و سایر مربیان در کردار و رفتار خودشان و یا طرز مراقبت رفتار کودک، از لحاظ عاطفه ای ناراحتی شدیدی در کودک ایجاد می کند
- رهبری و پرورش اجتماعی:
• نیرو و استعداد رهبری در کودکان مختلف است. یک کودک ممکن است در موردی بتواند رهبری کند و در مورد دیگری از استقرار هرگونه تسلطی بر سایر کودکان عاجز بماند.
رهبری که با طیب خاطر از جانب گروه خودش انتخاب گردد از امتیاز همکاری گروه و فرد فرد اعضای آن بهره مند است و حال آنگه رهبر دیگری که بر گروهی تحمیل شده است از این امتیازات محروم میباشد و به همین جهت است که باید حتی المقدور کودکان را در همه جا اعم از آموزشگاه و یا میدان بازی و غیره در انتخاب رهبران خود آزاد گذاشت.
- فعالیت های تفریحی و رفتار اجتماعی:
• کودک همچنین از طریق بازی آشکار میکند که چه نوع شخصیتی دارد
راه و رفتار بالغان و چگونگی تفکرشان در بازی کودکان منعکس می گردد. در کلیه مراحل پرورش، بازی و تفریح از لحاظ تشکیل شخصیت به ویژه از حیث تربیت روشهای اجتماعی دارای ارزش است.
بازی و تفریح گروهی نسبت به مراحل سن متغیر است.
برخی از پدران و مادران بیش از حد درباره همبازیهای فرزندان خودشان مراقبت می کنند. این قبیل کودکان بر اثر زیاده روی اولیای خود در انتخاب همبازیهایشان ممکن است در تطبیق با سایر کودکان دچار زحمت شوند و خود را برتر از سایر کودکان بدانند و دنیائی رویائی و خیالی برای خود بنا کنند.
کودک تنها از طریق آزمایش اجتماعی روش تطبیق با اجتماع را قرار می گیرد.
- باشگاه ها و دسته ها و اردوگاه ها:
• کودک به تدریج بدسته های کودکانی که در همسایگی اش بازی می کنند می پیوندد و کم و بیش در فعالیت های تفریحی آنان شرکت می کند.
- شرکت در باشگاه ها:
• سازمانهای ملی و بین المللی از قبیل پسران پیش آهنگ و دختران پیش آهنگ و باشگاه های مختلف در سرتاسر جهان روز به روز توسعه می یابد و بهترین وسیله برای ابراز تمایلات اجتماعی کودکان بدون دخالت زیاد بالغان است.
- نفوذهای گروه و دسته:
• دسته و گروه یکی از وسائل مهم تظاهر زندگی اجتماعی کودکان است.
- ارزش زندگی در اردو:
• در اکثر کشورهای مترقی این امکان برای پسران و دختران جوان وجود دارد که با شرکت در زندگی و فعالیت اردو میدان بسیار سالم و نشاط انگیزی برای ابراز تمایلات اجتماعی و ذوقی خویش بدست آورند.
زندگی در اردوگاه پرورش حس استقلال طلبی و اعتماد به نفس را تشویق میکند.
روانشناسی و کودکان
روانشناسی کودک دبستانی (www.tebyan.net)
- کودکان دارای تفاوت های فردی بی شماری هستند
- آنچه مهم است توجه به سلامت جسمانی و ذهنی هر کودک است که می تواند سرعت و رند رشد او را تعیین کند. رشد، جریانی مرحله ای و پیوسته است
- یادگیری برخی از مهارت ها مستلزم یادگیری مهارت های پایه ای است. مثلاً کودک برای حرف زدن ابتدا الفاظ نامفهومی را به کار می برد سپس به گفتن کلمه و جمله می پردازد. پس از لازمه رسیدن به هر مرحله از رشد، گذراندن موفقیت آمیز مرحله پیشین است
- از سن 6 تا 7 سالگی به بعد در کودکان تغییرات قابل ملاحظه ای پدید می آید. بدین معنی که کودک از لحاظ جسمی به طور مرتب رشد کرده و کم کم قدرت لازم را برای رفع احتیاجاتش کسب می کند حرکات و رفتارهایش از پختگی خاصی برخوردار می شود و از لحاظ عاطفی، روانی و ذهنی هم رشد می کند
- این مرحله (سال های دبستان) را آخرین مرحله کودکی می نامند
- کودکان در مرحله عملیات ذهنی یا عینی (7 تا 11 سال) با اشیا و امور عینی آشنا می شوند. وقتی در این مرحله مسئله ای برای کودکان مطرح شود که در آن فرضیه هایی وجود دارد ، کودکان از حل آن باز می مانند، اما اگر همان مسئله را برای آنان با کلمات و تعابیر عینی و واقعی شرح دهیم آن را حل خواهند کرد
- حساسیت آن ها از 7 سالگی به بعد نسبت به احساسات دیگران بیشتر می شود و احساسات دیگران رادر شرایط مختلف می فهمند
- یکی از ویژگی های شناختی این سنین، خودمحوری سال های قبل از دبستان است که در این سنین کم تر می شود
- این ویژگی (خودمحوری) در سنین دبستان نسبت به قبل کم تر می شود
- حساسیت آن ها نسبت به احساسات دیگران بیشتر می شود و احساسات دیگران رادر شرایط مختلف می فهمند مثلاً غم، شادی و... و آثار خودمحوری کلام (زبان) هم در این سنین کم تر می شود
- ویژگی دیگر بازگشت پذیری است. کودک می تواند در این سنین عملیات ها را به شکل معکوس انجام دهد. مثلاً یک گلوله خمیر را دوباره به شکل یک کرم دراز در می آورد و سپس می تواند این عملیات را معکوس کند و کرم دراز را به شکل گلوله خمیر درآورد. مثلا یک کودک 6 ساله که یاد گرفته عدد سه به علاوه دو می شود پنج. اگر از او بپرسید عدد دو به علاوه سه چند می شود خواهد گفت نمی دانم اما کودکان دبستانی متوجه بازگشت پذیری این مسئله می شوند و در این مورد مشکلی ندارند
دگرگونی کودک بعد از 6 سالگی (کتاب تغذیه، تربیت و نگهداری کودک/دکتر بنیامین اسپاک)
- رفتار کودک به صورت چشمگیری تغییر می کند
- احساس استقلال بیشتری می کند
- نسبت به گفتار و رفتار سایر کودکان تمایل بیشتری نشان می دهند
- به یادگیری علوم مجرد مانند ریاضیات یا فراگیری اصول مکانیک و برق، اظهار علاقه می کنند
- رهایی از پیوندهای خانواده آغاز می شود و کودک به عنوان فردی مستقل راه تازه ای را در پیش می گیرد
- کودک 6 سال به بالا به اندازه کودک 3 تا 5 ساله از والدین خویش حرف شنوی ندارند
- کودک باید بفهمد که تنها به نیروها و غریزه های جسمانی اش تکیه نکند و رفتار با سایر افراد را یادبگیرد و قواعد و مهارتهای زندگی جمع را بیاموزد.
- کودک زیر 6 سال به تقلید از والدین می پردازند اما کودکان بالای 6 سال به دلیل رهایی از خانواده بیشتر تقلید از دوستان و یا آموزگار مورد علاقه خود می پردازند و ممکن است رفتارهای اشتباه آنان را نیز یاد بگیرند
- بعد از 6 سالگی نیز بدون شک والدین شان را دوست دارند اما از آشکار ساختن این محبت پرهیز می کنند
- نسبت به دیگران سردی نشان می دهند مگر آنکه اطمینان پیدا کنند که آنها را افراز برجسته ای به حساب می آورند
- می خواهند با آنان مانند افرادی مهم و با شخصیت رفتار شود
- با وجودی که افکار درست و نادرست والدین به صورت جزیی از شخصیت کودک درآمده است، اما فرزند نسبت به تذکرات پدر و مادر کم حوصلگی نشان می دهد و میل دارد مسئولیت کارها را خود بر عهده گیرد.
رفتار ناپسند
- در این مرحله برخی واژه های زاید مودبانه بزرگسالان را حذف می کنندو لحن خشن می گیرند
بر خلاف میل والدین، آرایش مو و لباسی مشابه سایر همسالان خود می خواهد، این تقلید از اعضای غیر خانوداه بر شکل غذا خوردن و سایر فعالیت های کودک نیز اثر می گذارد.
کودک در این دوره شروع به نشان دادن ناهنجاری هایی می کند، به عنوان مثال لباسهای خود را به گوشه ای پرتاب می کند و ... این رفتار والدین را ناراحت کرده باعث می شود تصور کنند تربیت انها موثر نبوده، در صورتی که این عکس العمل کاملاً طبیعی بوده و زمانی که کودک به استقلال کامل برسد تمام تربیت صحیح پدر و مادر بروز می کند. بهتر است در این زمان با خشونت با او رفتار نکرده و با صحبتهای تحقیر آمیز آنها را سرزنش نکنیم. بهترین روش توضیح دادن در مورد عواقب این موارد است. به طور مثال زمانی که با دستهای کثیف به سر میز می آید می توان به جای جر و بحث خشونت او را از بیماریهایی که او را تهدید می کند آگاه ساخت تا خود او تصمیم بگیرد. اینگونه هم به او آزادی عمل برای تصمیم گیری و القای حس استقلال داده شده و هم از عمل زشت او جلوگیری شده.
مشارکت در گروه ها
- در این مرحله شروع مشارکت در گروه های همسالان و تشکیل دسته هاس گوناگون بازی، سرگرمس و رفاقت است
- برای گروه خود آئین نامه و مقرراتی وضع می کنند
- محلی بر ای گردهمایی های گروه معین می کنند
- این مرحله، آموزش و تجربه ایست برای زندگی بزرگسالی و گزینش همفکرانی که راه و رسمی مشترک را دنبال می کنند
- بعد از مدتی گروه کودکان تلاش می کنند افراد تازه ای را به عضویت بپذیرند و تبلیغ برای پذیرش افراد و رفتارشان با دیگر گروهان متفاوت از رفتاری است که بزرگسالان در همچین شرایطی دارند.
رشد جسمانی در کودک 7-9 سال (tarbiatmandegar.persianblog.ir)
- کودکان 6-9 سال نیاز به فعالیت دارند و چون در مدرسه باید آرام و بی سرو صدا باشند ، انرژی موجود خود را به صورت عادت های عصبی مانند مداد و ناخن جویدن ، انگشت گاز گرفتن ، مو پیچاندن و بیقراری کلی نشان می دهند
- کودک 6-9 ساله به هنگام نیاز به استراحت فراوان دارند و بر اثر فعالیت های ذهنی زود خسته می شود
- کودک 9-12 سال بر ماهیچه های ظریف خود تسلط پیدا کرده و به نقاشی، موسیقی و کارهای دستی حرفه ای علاقه نشان می دهد.
- تا کودک به سن 8 سالگی نرسد چشمانش همسانی کامل ندارد در نتیجه حروف چاپی نباید ریز باشد.
- فعالیت های بدنی زیادی دارند، به مهارت های خود اعتماد دارند و خطرات بدنی را ناچیز می شمارند
- دختر ها در این دوره سنی از پسران همسن خود بلندتر و سنگین وزن ترند
- پسران نسبت به دختران در نیروی بدنی و استقامت برتری دارند و از بازیهای خشن لذت میبرند
- کودک به بازی های توأم با حرکت علاقمند است تا سرعت و قدرت و مهارت خود را نشان دهد
ویژگی های شناختی
- کودک می تواند به طور همزمان به جنبه هاب مختلف یک شیء یا پدیده توجه کند و ارتباط بین ابعاد مختلف را درک کند
- بر اساس یک یا چند خصوصت، نسبت پدیده ها را می شناسد (بزرگ، کوچک، زشت، زیبا)
- در عین استقلال به راهنمایی و ارشاد نیاز دازد و این امر موجب رفتارهای نامنظم و پیش بینی نشده ای را بوجود می آورد
- در سه سال اول دبستان علاقه فراوانی به یادگیری دارد
- علاقه کودک به صحبت کردن بیشتر از نوشتن است. بی آنکه اشتیاق زیادی به پاسخ دادن داشته باشد.
- به از حفظ خواندن مطالب گرایش فراوانی نشان می دهد
- درباره هر موضوعی کنجکاوی نشان می دهد. از هر موضوعی به صورت کلکسیون دوست دارد داشته باشد، اما ناگهان همه آنها را یکی یکی کنار گذاشته و به کار دیگری می پردازد
- کودک در ابتدای ورود به مدرسه، 2500 کلمه می داند و در تعبیرات گفتاری خود از 6 کلمه در یک جمله استفاده می کند
- سرعت رشد گویایی در سنین 5-13 بسیار سریع است
- رغبت در یادگیری و درک این سن (7-12)، 10 دقیقه است
- یادگیری مشاهده ای و تقلید از الگو موثرتر است و بهتر است به صورت عینی باشد
- کودک با ورود به مدرسه و تماس با دیگر کودکان، از نسبی بودن منطقه نظر خویش آگاه شده و به نقطه نظرهای متفاوت توجه می کند و خود را به جای دیگران تصور می کند
- خودمداری اش تعدیل شده، به حقوق مساوی پی برده و رعایت می کند
ویژگی های اجتماعی
- کودک در این دوران متوجه می شود که می تواند افکارش را کنترل کند، و دیگران را تحت تأثیر افکار خود قرار دهد
- کودک دوستان خود را کسانی می داند که به او کمک می کنند و با او علایق مشترکی دارند. اعتماد متقابل و داشتن خصوصیات مشترک مثل دوستی و ملاحظه کاری از جنبه های مهم دوستی است
- دعوا و زد و خورد میان پسرها رواج دارد اما بیشتر دعواها لفظی است و گروهی از این کودکان با یکدیگر گلاویز می شوند و به یکدیگر تنه می زنند
- رقابت بین کودکان مشهود است و لاف زدن بین آنها رواج دارد
- موضوع های مورد علاقه پسران و دختران، در درس و در بازی تفاوت دارد، کودکان نقش متفاوت زنان و مردان را خیلی زود متوجه می شوند
- به بازیهای توأم با حرکات علاقمند است و به بازیهای تیمی و گروهی علاقمند است
- قوانین از نظر کودک ثابت و غیر قابل تغییر است
- یه قواعد و مقررات بازی اهمیت می دهد، پسرها فوتبال و تیراندازی و دخترها از جهیدن و لی لی کردن لذت می برند
- کودک در سنین مدرسه، نیازمند آزادی، فعالیت و تصمیم گیری است و از اینکه والدین در کارهای او دخالت کنند، ناراحت می شود
- در 9-12 سالگی، دوره شیفتگی ورزشی و قهرمان پرستی رواج دارد. گاهی معلم و زمانی یک ورزشکار مورد ستایش کودک است
- در 8 سالگی از نظر کودک، هیچ کاری مشکل نیست و حس مبارزه طلبی در او قوی است
- از نظر فروید، 6-11 سالگی، مرحله بالنسبه آرام است و کودک نیروهای بالقوه خود را به سوی موضوعات ملموس و پذیرفتنی از نظر اجتماع همچون ورزش و سرگرمی و فعالیت های فکری هدایت می کند. کودک فرمانبردار است
- 9-11 سالگی دوره سازش یافتگی کودک است
- کودک 6-9 سالگی نسبت به انتقاد حساس است
- کودک 10-11 ساله نیاز به استقلال دارد و این نیاز از طرف بزرگترها نادیده گرفته می شود و همین امر موجب تضاد و اختلاف بین پدر و مادر و کودک می گردد. کودک 6-9 ساله به تشویق و توجه نیاز فراوان دارد و تشویق غبر منتظره اثر مثبت تری نسبت به تشویق مورد انتظار در روحیه کودک می گذارد
- درک کودک 9-12 ساله وجدان اخلاقی کودک رشد می یابد و معلم با بیان غیر مستقیم و از ورای قصه و شعر مفاهیم اخلاقی را برایشان بیان کند
- پسرها بیش از دخترها در این دوره پرخاشگر می کنند، البته الگویی که به آنها ارائه می شود در ایجاد و تثبیت پرخاشگری موثر است
- حس تشخیص و تمیز در او بیشتر است و به خواندن علاقه نشان می دهد
- بعضی روزها قدرت یادگیری مطلب را خوب دارد و بعضی روزها همه چیز را فراموش می کند
مشکلات این دوره
- اختلالات یادگیری
- شب ادراری
- ترس و اضطراب (تاریکی، رعد و برق و موجودات فوق طبیعی)
- سوء استفاده جنسی
- بیش فعالی
عوامل موثر بر عزت نفس
- فرهنگ: در مدارس آسیایی مقایسه بیشتر است به همین دلیل عزت نفس پایین تر است
- از طرفی در فرهنگ شرق فروتنی و هماهنگی اجتماعی ارزش دارد و همه ازینکه خود را مثبت ببینند خودداری می کنند و معمولاً دیگران را تحسین می کنند
نکاتی در آموزش این گروه
- در آموزش سه مرحله مجسم، نیمه مجسم و مجرد به ترتیب رعایت شود
- در آموزشی ابتدا بررسی شود که کودک از مرحله حسی – حرکتی گذشته باشد
- مطالب تا جایی که ممکن است عینی باشد، یادگیری از روش مشاهده و ارائه الگو مناسب باشد
- یادگیری از طریق کارتون، بازی و سرگرمی موثرتر است
- زمان رغبت برای کودک 10 دقیقه است، در حداقل زمان یک مظلب از روش غیر مستقیم آموزش داده شود
- تشویق روشن و منطقی از رفتارهای مثبت او در یادگیری موثر است، بخصوص جایزه غیر منتظره موجب افزایش رفتار مثبت در کودک می شود
- محتوی یادگیری بر پایه ی نیازهای آنی و فعالیت شخصی دانش آموزان باشد، زیرا کودک نمی تواند فعالیت خود را در یک زمان، در چند عمل متمرکز کند
فعالیتهای کودکان در سنین مختلف (sociologyogiran.vom)
- قبل از هشت سالگی:
• با کارد گوشت پخته را میبرد و برای خوردن غذاهای سخت نیاز به کمک دارد
• از ساعت برای خودش استفاده کند
• بدون کمک سایرین موهایش را بروس میزند و مرتب میکند
• در بازیهای دسته جمعی شرکت می کند
- قبل از ده سالگی:
• درباره کلیه لوازم میز هنگام صرف غذا خودش مراقبت می کند
• اشیاء مورد نیازش را می خرد و در خرید ابراز ذوق و سلیقه می کند. توانایی مراقبت از پولهای خود را دارد
• آزادانه به گردش می پردازد و مناطق ممنوعه برای گشت و گذار را به خوبی تشخیص میدهد
تأثیر مطالعات بر طراحی
با نگاهی به نکاتی که ذکر شد،ش بیان چند موضوع با توجه به تکرار چندین و چندباره ی آنها در منابع مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- القای حس استقلال به کودک با مسئولیت دادن به او در زمینه هایی که توان فعالیت در آن را دارد
- جنب و جوش بسیار زیاد در این دوره
- توجه به جنسیت کودک، به دلیل تفاوت رفتار و انجام فعالین ها
- انتخاب الگو برای زندگی خود از افراز غیر خانواده
- توجه بیشتر به دوستان و تقلید از آنان
- پرخاشگری نسبت به تذکر والدین و انجام رفتار ناشایست
- علاقه بیشتر به کلاسهای علمی / یادگیری از طریق بازی و فیلم و کارتون
- نیاز به استراحت
- تشکیل گروه به همسالان خود / تعیین قوانین و مقررات / پیروی از این مقررات در عین دموکراسی مطلق
- نشان دادن علاقه به فعالیت های گروهی
- اردو و اردوگاه نقش بسزایی در مستقل بار آمدن و شکل گیری شخصیت کودک در بزرگسالی دارد
- در هنگام آموزش به تشویق علاقه ی بسیاری دارد و تشویق غیر منتظره انگیزه ی او را در یادگیری افزایش می دهد
- توجه به این موضوع که مطالب چاپی باید درشت و خوانا باشد
با نگاهی دوباره به این نکات مهم، به این نتیجه خواهیم رسید که فضاهای آموزشی فضاهایی هستند که تأثیر مستقیمی بر تربیت کودکان و شکل گیری شخصیت بزرگسالی و موفقیت آنان در آینده دارد که در مجموعه های آموزشی حال حاضر جای خالی آنها احساس می شود.
همانطور که گفته شد کودک به استراحت بسیاری نیاز دارد، به این دلیل که ذهن او سریع خسته می شود. پس بهتر است کلاس های درس دارای فضای استراحت و تفریح باشد و چیدمان کلاس به گونه ای باشد که بتوانند در تمام زمان حضور در کلاس در کنار همگروهی های خویش باشند
کودکان علاقه زیادی به تشویق شدن دارند و تمام تلاش خود را برای جلب نظر والدین، آموزگاران و افراد پراهمیت زندگی آنان میکنند. و با توجه به در نظر گرفتن کوتاه بودن مدت توجه کودکان به یک موضوع، می توان فضایی شبیه به گالری در نظر گرفت تا با برگزاری نمایشگاه هایی در فواصل کوتاه، هم موضوع انتخابی کودک را به سرانجام رسانده و کودک بتواند از آن نتیجه گیری کند و هم با حضور افرادی غیر از همکلاسیان و کادر آموزشی در مدرسه مورد تشویق قرار گیرد.
فعالیت بیش از اندازه علاقه به ورزشهای پر تحرک در میان کودکان سبب می شود تا فضای ورزشی و تحرک زیادی برای کودکان در نظر بگیریم و در طراحی مجموعه آموزشی این مورد را یکی از سرفصل های مهم قلمداد کنیم.
علاقه کودک به بازی، فیلم و کارتون و یادگیری سریع او از این طریق میتواند انگیزه ای باشد برای طراحی فضایی جداگانه در مجموعه شبیه به سینما. زمانی که به مورد الگو سازی کودکان در این سنین و تقلید از افراد غیر خانواده توجه می کنیم، میتوانیم به این نتیجه برسیم که ساخت یک سالن چند منظوره به مراتب بهتر است و در این سالن به غیر از نمایش فیلم و کارتون به معرفی افراد موفق در زمینه های مختلف و حضور افراد و توضیح در مورد شغل و حرفه ی خود تا کودک شناخت کاملی از حرفه ها را داشته باشد و همچنین میتوان در این سالن به اجرای نمایش هایی که خود کودکان در آن بازی کرده اند پرداخت تا هم مورد تشویق دیگران قرار گیرند و هم به یادگیری مسائل مختلف به همسالان خود کمک کنند.
می توان در محیط آموزشی از المان های آموزشی مختلفی استفاده کرد تا تداعی آموزش های مربیان باشد.
توجه به شادی و تفریح در هنگام یادگیری و ساعات آموزش بسیار مهم است تا کودک از مدرسه گریزان نشود و به بودن در محیط آموزشی علاقه نشان دهد، این شادی و نشاط را میتوان با تنوع رنگی در محیط آموزشی و یا ایجاد فضای سبز در تمام قسمت ها ایجاد نمود.
